Janina Landsberg - Śmieciuszewska

Janina Landsber-Śmieciuszewska (1904 –1994 ) była członkinią Służby Kobiet Polskich i gorącą i odważną patriotką. 19 sierpnia 1920 r. wyruszyła wraz z dwoma żołnierzami do okopów by zawieść obrońcom miasta opatrunki i czystą bieliznę. Podczas ataku bolszewików na miasto, część polskich żołnierzy uległa panice i zaczęła uciekać. Młoda sanitariuszka wybiegła na ulicę i w rejonie Rynku Kanonicznego zaczęła nawoływać do oporu. Posłuchała jej grupka wojskowych i cywili. W okolicy Starego Rynku zostali ostrzelani przez nieprzyjacielskich żołnierzy. Na domiar złego do Śmieciuszewskiej i rannego żołnierza zbliżyli się kozacy. Tylko przytomność umysłu dziewczyny sprawiła, że nie zostali zabici przez bolszewików. Wspomnienia z tamtych tragicznych i bohaterskich wydarzeń opisała w swoim pamiętniku:

Temu, co upadł twarzą do ziemi nic już pomóc nie mogłam. Nachyliłam się nad drugim. Zauważyłam, że był to widocznie świeży ochotnik, bo nie miał nawet munduru, tylko sportowe ubranie. Nie biorąc się do opatrunku, zdjęłam mu czym prędzej pas z ładownicami i razem z karabinem i legitymacją żołnierską (Stanisława Jeziorańskiego) wyrzuciłam to w gęste krzaki. Wtedy dopiero zaczęłam robić mu opatrunek upominając, by mówił bolszewikom, że jest rannym robotnikiem, który przypadkowo tu się znalazł i nie ma nic wspólnego z wojskiem. Zaledwie zdążyliśmy się umówić, gdy zza gmachu sądu wyjechał oddziałek bolszewickiej kawalerii. Zobaczywszy nas z daleka zmierzyli do nas z karabinów. Wstałam, wysunęłam się naprzód i - podnosząc ręce do góry - zawołałam: - „Nie strelajcie! Tut niet sołdat! A tot ranienyj raboczij naszołsia zdies słuczajno!” [Nie strzelajcie! Tu nie ma żołnierzy! To ranny robotnik, który znalazł się tu przypadkowo.]  Podjechali wówczas do nas śmiało. Wiedziona dziwnym jakimś wewnętrznym nakazem podsunęłam się do nich bliżej, poklepałam po karku pięknego konia, tego co jechał przodem pochwaliłam, że jest ładny i zapytałam spokojnie, czy są z oddziału słynnego Budionnego. Odpowiedzieli: „Niet, Budionnyj tiepier na jugu, my kubanskije kozaki". [Nie, Budionny jest teraz na południu, jesteśmy kozakami kubańskimi.] Powiedziałam, że przyjemnie mi poznać kubańskich kozaków, którzy dzielnie bili Niemców, znają się na prawie wojennym i na pewno nie zabiją bezbronnych. Patrzyli na mnie jakby zdziwieni. W końcu jeden z nich zawołał ukazując rannego: - „A eto kto?". [Kto to?] Powiedziałam, że ranny robotnik, a on na to: - „Nu charaszo, tak my jego i prikończym, puść nie muczitsia i rzucił się na rannego. [No dobrze, więc skończymy z nim, niech się nie męczy.] Zasłoniłam go rękoma, wołając: - „To wstyd, żebyście mogli podobnie myśleć!" 

Zaczęli się między sobą kłócić. Jedni krzyczeli „ubić!", inni - „niet!" W końcu jeden z nich, ten, co jechał przodem, powiedział: - „Nu charaszo!” „Iditie siostra wpieriod i pokazywajtie, gdie zdies waszi". [No dobrze! Idź siostro naprzód i pokazuj, gdzie są wasi.] Powiedziałam, że jestem na froncie dla robienia opatrunków, a nie prowadzenia żołnierzy, którzy wstydziliby się przecież babskiego przewodnictwa. Uśmiechnął się (inni też) i powiedział: - „Nu charaszo! Gawarit to wy umiejetie. No, wsio taki, wy gieroj siostra. U nas takich niet, czto pod pulami s ranienymi sidiat”. [No dobrze! Mówić to wy umiecie. Ale wszystko jedno, jesteście bohaterem. My takich nie mamy, które by pod kulami opiekowały się rannymi.]  – „A u nas wsie!" [A u nas takie wszystkie] zawołałam za odjeżdżającymi. 

Janina Landsberg-Śmieciuszewska Rościszewska została odznaczona Krzyżem Walecznych, „Krzyżem Waleczności”, jak pisano w prasie. Siedem lat po tych wydarzeniach ukazał się  z nią wywiad w czasopiśmie „Mazowsze Płockie i Kujawy”. Na zakończenie relacji stwierdzono:

Podczas II wojny światowej Janina razem ze swoim mężem Lechem Rościszewskim ukrywali Żydów w swoim domu w Dolinie Będkowskiej. W ich mieszkaniu spotykali się też żołnierze Armii Krajowej. Syn Janiny – Michał należał do AK. Rościszewscy ukrywali u siebie małego Pawła Wagnera, któremu dzięki temu udało się przetrwać wojenną zawieruchę. 15 stycznia 1990 r. Janina Rościszewska wraz z mężem Lechem Marią i dziećmi: Lechem Michałem i Janiną zostali uhonorowani przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata 3.